NİKOLA TESLA

Nikola Tesla Sırp asıllı Amerikalı mucit, fizikçi ve elektrofizik uzmanıdır. Aslında dünyadaki bilim ve teknoloji yapısını tam anlamıyla 'kökünden' değiştirebilecek birçok 'kullanılan ve kullanılmayan' deneye/buluşa da imza atmasına rağmen, ders kitaplarında adı nadiren geçer. Özellikle 'elektriğin kablosuz taşınabilmesi' gibi bir buluşu ve bunu kanıtlaması onun ne kadar benzersiz bir mucit olduğunu açıklar. Edison ile arasında amansız bir bilimsel mücadele geçmiştir. Elektrik üzerine yaptığı sayısız deneyler ve buluşlar vardır. 7 Ocak 1943 itibarıyla, 26 ülkede kendisine ait 300'e yakın patent'i bulunmaktaydı.

Nicola Tesla'ya göre bu doğru akım uygulanan doğru sistem değildir. Hem jeneratör (üreteç) hem de motordaki komütatörü ortadan kaldırmak ve alternatif akımı tüm sistemde kullanmak daha akla uygun gelmekteydi. Fakat hiç kimse alternatif akımda çalışabilen bir motoru oluşturmamıştı ve Nicola Tesla bu sorunu çok düşündü. 1882'nin Şubat ayında,Budapeşte'nin bir parkında Szigetti adında bir sınıf arkadaşı tüm elektrik endüstrisinde devrim yapacak olan "dönen manyetik alan"ı bulmuştu. Dönen elemana bağlantı gereği olmayacaktı. Komütatör yoktu artık.

Daha sonradan tüm alternatif akım elektrik sistemlerini tasarladı. Alternatörler, elektrik enerjisinin ekonomik iletimi ve dağıtımı için gerilim yükseltici ve alçaltıcı transformatörler vemekanik güç sağlamak için alternatif akım motorları. Dünyanın her tarafında harcanıp giden su gücünün bolluğundan esinlenip, gerekli olan yerlere enerji dağıtabilen hidroelektrik santralleriyle bu büyük gücün elde edilmesini tasarladı. Budapeşte'de "Bir gün Niyagara Çağlayanı'nı elektrik elde etmek için kullanacağım" diyerek dinleyenleri şaşırttı.

Floresan , radar, MRI, Nikola Tesla'nın teorileri kaynaklık edinilerek yaratılmış projelerdir.

Evlerdeki Gizli Elektrik Tüketimi

Tüm elektrikli aletlerinizi kapattıktan sonra elektrik sayacınızı kontrol edin. Sürpriz bir şekilde hala

döndüğünü göreceksiniz.! Örneğin bilgisayarlar işlem yaparken 140 Watt, işlem yapmazken 27 Watt,

kapatırsanız bile 5 Watt Elektrik tüketiyor. Kapanmayan elektrikli ev aletlerinin “Gizli Tüketimi” (Stant

By) dünya elektrik tüketiminin en az yüzde 2′sine denk düşüyor. Yani, sadece Avrupa Kıtası’ndaki

elektrikli aletlerin gizli tüketimi her yıl altı nükleer santralı çalıştırabilecek kapasitede.

· Kahve Makinenizin Ortalama Tüketimi = 800 W

· Kahve Makineniz Kapalı Olduğundaki Tüketimi = 1.5 W

· Ve de Kahve Makinenizin Fişini Çektiğinizde Ulaştığınız Sonuç = 0 W

BAZI elektrikli ev aletleri kapatılsalar bile elektrik tüketimini sürdürüyorlar. Bu da hem gereksiz bir enerji

tüketimine hem de tüketicilerin elektrik faturalarının kabarmasına neden oluyor.

Bilgisayar örneğini ele alalım. bilgisayar çalışırken gücü yaklaşık 140 Watt’ yükseliyor. Bilgisayarda tüm

işlemler durdurulduğunda da sayaç dönmeye devam ediyor. Bilgisayarın hemen çalışabilmesi için

sürekli “stand by” olması gerektiği göz önüne alındığında, bu da mantıklı gözüküyor.

Ancak bilgisayarda hiç bir işlem yapılmadığı “yarı uyanık” zamanda da 27 watt gibi oldukça yüksek

sayılabilecek bir miktarda lektrik tüketilmesi oldukça şaşırtıcı.

Bundan daha da kötüsü “off” düğmesine basıldığında bile PC’nin gücünün sıfırlanmayıp 5 watt

civarında bir elektrik tüketmesi! Sonuç olarak, bilgisayarın hiç elektrik tüketmediğinden emin olmak için

tek bir çözüm var, o da prizin fişten çekilmesi…

Nöbet Tutan Aletler (Stant By)

Bu rakamlar çok küçük olsa da önemsememem hata olur. Nitekim, Uluslararası Enerji Ajansı’ndan (AIE)

Benoit Lebot”ya göre, tam olarak kapanmayan elektrikli ev aletlerinin “gizli tüketimi” dünya elektrik

tüketiminin en az yüzde2′sine denk düşüyor. Başka bir deyişle, sadece Avrupa kıtasındaki elektrikli

aletlerin gizli tüketimi her yıl altı nükleer santrali çalıştırabilecek kapasitede.

Bu durumu anlayabilmek için”nöbet tutan” aletlerin ortaya çıktığı otuz yıl geriye dönmek gerekiyor. O

zamana kadar televizyon ya da fırın kapatıldığında her tür enerji tüketiminin durdurulduğundan emin

olunabiliyordu.

Ancak çok daha sofistike audio ve video cihazların piyasaya sürülmesi durumu değiştirildi. Hi-fi, radyo-

çalar saatler, müzik seti ve televizyon gibi aygıtlar saat, uzaktan kumanda ve “bellek” tuşuyla donanıp

FM istasyonları ya da diğer programların kaydedilmesine olanak sağladılar.

Bu özellikler tüketici açısından büyük bir kullanım kolaylığı sunmakla beraber, elektrik tüketimini

fazlasıyla artırdı.

Uzmanlar günümüzde, kapatıldıktan sonra bile gizli tüketimi sürdüren ev aletlerinin sayısının önemli

oranda artmasının, durumu daha da ciddi hale getirdiğini belirtiyorlar.

Öte yandan, “yararlı israf”ı da “gereksiz israf”tan ayırmak gerekiyor. Faks, telsiz telefon gibi çalışmak için

elektrik sinyaline gerek duyan aygıtlar birinci kategoriye giriyor. Bu durumda, bu makinelerin çalışması

için gereken gizli tüketim meşru bir hal alıyor.Uzmanlar zaten faks, telefon gibi aygıtların tükettiği elektrik miktarının diğer aygıtlarınkine kıyasla çok

düşük olduğunu ifade ediyorlar

ELEKTRİK ÇARPMASINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER

Elektrik Çarpmasında Başlıca İki Tehlike Vardır;
 

►Ciltte ve derin dokulardaki yanıklar,
►Kalp ritminin bozulması ve hatta kalp durması, sinir sisteminde hasar oluşumu.

Ciltteki yanık yarası, küçük olmasına karşın derin dokularda şiddetli hasara neden olabilir. Elektriğin vücuda girdiği ve çıktığı noktalarda her zaman birer yara mevcuttur. Giriş yarası küçük olabilir ama çıkış yarası genellikle geniş ve derindir.

 

Elektrik Çarpmalarında Yapılması Gerekenler
 

►Elektriği kesmek için sigortaları kullanın,
►Lastik tabanlı ayakkabı giyin, kuru bir lastik eldiven takın,
►Elektrik akımını iletmeyecek kuru bir cismin üzerine çıkın,
►Elektrik çarpan kişinin yakınındaki kablo gibi iletkenleri, yalıtkan bir çubukla uzaklaştırın,
►Hastayı giysilerinden çekerek bölgeden uzaklaştırın,
►Hasta hala nefes alıp vermiyorsa ve nabzı yoksa solunum yardımı ve kalp masajına girişiniz,
►Elektrik çarpan kişiye kalın lastik tabanlı ayakkabınız yoksa dokunmayın,
►Sigortaları kapatmadan yaralıya temas etmeyin,
►Çıplak elle çarpılmış kişiye dokunmayın,
►Çocukları olay yerinden uzak tutun,
►Dokunmak için iletken cisimler kullanmayın.
 

► İlginizi Çekebilir: Elektrik Neden ve Ne Zaman Çarpar

Elektrik Çarpmalarında Yapılmaması Gerekenler

►Elektrik çarpan kişiye çıplak elle dokunmayın,
►Sigortaları kapatmadan yaralıya temas etmeyin,
►Dokunmak için iletken cisimler kullanmayın.
 

İlkyardım Müdahalesi Üç  Aşamadan Oluşur:
 

1. Elektrik akımı şalterden kesilmeli, bu yapılamıyorsa çıplak kablo ile kazazedenin teması iletken olmayan bir cisim kullanılarak kesilmelidir.
2. Kaza ortamında hemen ilkyardımın ABC’si kontrol edilmeli ve sağlanmalı, bilinç kaybı var ise koma pozisyonu verilmelidir.
3. Yanık varsa bakımı yapılır, fiziksel ve psikolojik olarak rahatlatılır, kazazede ayağa kaldırılmadan nakli sağlanır. Düşmeye bağlı kırık varsa tespit işleminden sonra nakil gerçekleştirilir.


Elektrik Çarpmalarından Korunmak İçin Alınacak Önlemler:
 

1-Koruyucu Yalıtma,
2-Üzerinde Durulan Yerin Yalıtılması,
3-Küçük Gerilim Kullanılması
4-Sıfırlama,
5-Topraklama,
6-Bu önlemlere ek olarak, elektrik iç tesisat yönetmeliğinin 25.10.1996 tarih 22798 sayılı son değişikliği ile KAÇAK AKIM RÖLESİ (Hayat Koruma) kullanılması zorunludur.
 

 ► İlginizi Çekebilir: Elektrik dersleri Alternatif Akım Sistemine Giriş

1-Koruyucu Yalıtma
 

Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların izoleli yapılmasıdır. Elektrik işlerinde kullanılan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun şekilde yalıtılmış ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olmalıdır.

 

2-Üzerinde Durulan Yerin Yalıtılması

Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makina ve araçlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir. Bu korunma önlemi, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karsı yalıttığı için elektik çarpılması gerçekleşmez.
 

3-Küçük Gerilim Kullanma

Bir yalıtım hatasında elektrik çarpmasının etkili olmaması için, elektrikli araçların 42 voltluk gerilimle çalıştırılmasıdır. Bu korunma önlemi yapılan elektrikli araçları ayrıca topraklamaya gerek yoktur. Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde, alternatif akım ile çalışan lambalar kullanıldığı takdirde küçük gerilim kullanılmalıdır. Bu devredeki fişler aynı yerde bulunabilecek daha yüksek gerilimli prizlere uymayacak türden seçilmelidir.
 

4-Sıfırlama

Elektrikli makina ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Ancak nötr hattına doğrudan doğruya bağlamak için en az 10 mm². kesitinde bakır iletken kullanılması zorunludur.
 

5-Topraklama

Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım taşıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan elektriksel bağlantı düzenine topraklama denir. (diğer anlatımla makina şasesi ile yeryüzündeki toprağın birbirleri ile bağlanmasıdır.)

Elektrikle çalışan tüm makina ve tezgahlar, tornalar, frezeler, planyalar, vargeller, hızarlar, matkaplar, kompresörler vb. nin şaselerine gözle muayene edilebilen topraklama hatları çekilmelidir. Ayrıca çelik konstrüksiyonlu metal çatılar da yıldırıma karsı etkili bir şekilde topraklanmalıdır.

Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden (bakır veya alüminyumdan) yapılmış olmalı, bağlandığı cihazın devresinde meydana gelecek en büyük kaçak akımı iletecek kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak çekilmelidir.

Elektrik tesisatının yıllık periyodik kontrol belgesinde, topraklama levhalarının ölçülen direnç değerleri ohm cinsinden yazılmalı, direnci 10 ohm’dan büyük levhalara ek topraklama levhası eklenmelidir. (Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm’dan küçük olmalıdır.)
 

6-Kaçak Akım Rölesi

Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eşit olmadığı durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Yani insan vücudundan bir akım geçmesi halinde dönen akım, gelen akıma eşit olmayacak ve elektrik devresi kesilecektir. Hayat Koruma denen Kaçak akım rölesinde toprak hattına da gerek yoktur. Bu nedenle yerleri sürekli değişen elektrikli aletlerin kullanılmasında çok güvenlidir.

ELEKTRİK ÜRETİMİ

Elektrik üretmek için farklı yöntemler bulunmaktadır.

Kömür, doğal gaz gibi fosil yakıtlarında yanma sonucunda ortaya çıkan kimyasal enerji yardımıyla

soğutucu olarak kullanılan su ısıtarak buharlaşması sağlanmaktadır.

Nükleer santrallerde ise soğutucu suyun buharlaştırılması

için yakıt olarak kullanılan Uranyum’un bölünmesi sonucunda ortaya çıkan nükleer enerji kullanılmaktadır. 

Oluşan buhar türbin adı verilen aygıtın kanatlarına çarparak dönmesini sağlamaktadır.

Türbinin ucunda jeneratör bulunmaktadır.

Türbin dönerken beraberinde jeneratör de bulunan dev bir mıknatısı da bir kablo bobini içinde döndürmekte,

böylece jeneratörde elektrik enerjisi oluşmaktadır.

Santralde üretilen elektrik kablolar yardımıyla santralın yakınında bulunan ünite transformatörüne getirilmektedir.

Transformatör elektriğin voltajını (basıncını) 380 kilovolta yükseltmekte,

böylece elektrik akımı uzak yerlere taşınmaya uygun hale gelmektedir.

Voltajı yükseltilmiş elektrik daha sonra “yüksek gerilim hatları” adı

verilen iletim hatları yardımıyla çok uzak mesafelere taşınabilmektedir.

İletim hatları yardımıyla kullanılacağı yere ulaşan elektrik bu sefer trafo

merkezlerine (voltaj indirici istasyonlara) sokularak, elektriğin

voltajı önce 380 kilovolt’tan 154 kilovolta, daha sonrada

154 kilovolttan 34.5 kilovolta indirilmekte ve yerleşim alanlarına gönderilmektedir.

Yerleşim alanlarına ulaşan elektrik akımı evlerimize gelmeden

önce son olarak dağıtım transformatörleri girmekte ve 34.5 kilovoltluk

voltaj bir kez daha düşürülerek 0.4 kilovolta indirilmektedir.

Böylece elektrik evlerimizde kullanılabilir hale gelmiş olmaktadır.

Dağıtım transformatörlerinden çıkan elektrik kablolardan akarak

evlerimize ulaşmakta, elektrik sayacımızdan geçtikten

sonra ampulleri, televizyonları, fırınları, vs. çalıştırmamızı sağlamaktadır.